Dostęp do informacji publicznej: Moduł 2

Biuletyn Informacji Publicznej, najczęściej nazywany skrótowo akronimem BIP, dzięki powszechnemu dostępowi w Internecie uznawany jest za podstawowy sposób udostępniania informacji publicznych. Publikacja informacji w BIP stanowi główny przejaw realizacji bezwnioskowego trybu udostępniania informacji publicznej (inne to np. udostępnianie w drodze wyłożenia lub wywieszenia w miejscach ogólnie dostępnych, czy przez zainstalowane urządzenia umożliwiające zapoznanie się z tą informacją).

Regulacje prawne i cele Biuletynu Informacji Publicznej

Funkcjonowanie Biuletynu regulują przepisy artykułów 8 - 9b Ustawy o dostępie do informacji publicznej. Stworzenie BIP-u miało na celu z jednej strony zapewnienie realnych podstaw jawności działania administracji, z drugiej zaś miało wpływać na budowanie istnienia społeczeństwa obywatelskiego. Biuletyn jest swoistym kompendium informacji publicznej każdej jednostki publicznej.

Cechy Biuletynu Informacji Publicznej

Sam BIP to system stron internetowych służących do powszechnego i bezpłatnego udostępniania informacji publicznej, dostępny 7 dni w tygodniu, 24 godziny na dobę. Zawierać może cały zasób informacji publicznej wybranego podmiotu publicznego. Górny próg ilości danych umieszczanych w BIP wyznaczony jest przez możliwości techniczno-organizacyjne takiego podmiotu, oparte m.in. o przesłanki ekonomiczno-celowościowe.

Dostęp do informacji zawartych w BIP

Dostęp do informacji zawartych w biuletynie jest możliwy poprzez:

· stronę główną biuletynu znajdującą się pod adresem www.bip.gov.pl. Zawiera podstawowe informacje o podmiotach (nazwa, dane teleadresowe, informacje o redaktorze strony) wraz z odsyłaczami do stron podmiotowych. Do jej budowy i utrzymania zobligowany jest Minister właściwy ds. informatyzacji,

· strony podmiotowe (np. www.bip.rbip.wzp.pl czy www.bip.um.szczecin.pl), przygotowane przez podmioty ustawowo zobowiązane do ich prowadzenia, z informacjami o prowadzonej przez siebie działalności. Adresy tych stron można znaleźć na stronie głównej BIP.

Podmioty zobowiązane do prowadzenia BIP

Podobnie jak w innych omawianych przypadkach wyliczeń zawartych w Ustawie o dostępie do informacji publicznej, również tu nie ma pełnej listy podmiotów zobowiązanych do tworzenia podmiotowych stron BIP. Zobowiązane są do tego typu działań w szczególności:

· organy władzy publicznej,

· organy samorządów gospodarczych i zawodowych,

· podmioty reprezentujące Skarb Państwa,

· podmioty reprezentujące osoby prawne samorządu terytorialnego,

· podmioty reprezentujące jednostki samorządu terytorialnego,

· podmioty reprezentujące osoby lub jednostki organizacyjne wykonujące zadania publiczne,

· podmioty reprezentujące osoby lub jednostki organizacyjne dysponujące majątkiem publicznym,

· związki zawodowe i ich organizacje,

· partie polityczne,

· inne podmioty wykonujące zadania publiczne.

Zakres informacji udostępnianych w BIP

Na stronach podmiotowych BIP, podmiot je prowadzący jest zobowiązany publikować wszystkie informacje, które ustawy szczególne nakazują ujawniać. Podmiot ten ma jednak dużą swobodę co do pozostałej grupy danych (poza komercyjnymi ogłoszeniami może tam umieszczać wszystkie informacje dotyczące swej działalności w sferze publicznej np. swój status prawny lub formę prawną, organy i osoby sprawujące funkcje i ich kompetencje, majątek, którym dysponuje, sposoby przyjmowania i załatwiania spraw, informacje o prowadzonych rejestrach, ewidencjach i archiwach oraz o sposobach i zasadach udostępniania danych w nich zawartych).

Wniosek o udostępnienie informacji już dostępnej w BIP

Ważne jest tu zaznaczenie, że zamieszczenie informacji publicznej w BIP wyłącza konieczność udostępniania informacji tam zamieszczonych w trybie wnioskowym. Jednak, jeżeli zostanie złożony taki wniosek, jego adresat nie może go zignorować. Powinien on wskazać dokładnie miejsce w BIP, gdzie ta informacja jest zamieszczona. Musi zachować przy tym 14 dniowy termin dotyczący udostępniania informacji.

Wniosek o udzielenie informacji

W tej części omawiamy sposób składania wniosku o udzielenie informacji publicznej

Wymagania wobec wniosku

Postępowanie wnioskowe o udzielenie informacji publicznej jest maksymalnie odformalizowane. Zarówno, co do formy jak i treści wniosku, można wskazywać jedynie przesłanki użytkowe, zapewniające skuteczność procesu udostępniania informacji.

Wniosek może zostać złożony na gotowym formularzu (np. internetowym), zarówno takim przygotowanym przez urząd, jak i udostępnianym przez różnego rodzaju organizacje wspierające rozwój społeczeństwa obywatelskiego.

Sposób złożenia wniosku również mieści się w całym zakresie form służących do skutecznej komunikacji z podmiotami zobowiązanymi do udzielania informacji publicznej.

Przykładowy formularz wniosku

[1]

Przykładowy wzór wniosku stanowi przykład funkcjonalnego podejścia do tego zagadnienia. Wzór pochodzi ze strony bip.skw.gov.pl.

[2]

Uwzględnia on konieczność bliższej identyfikacji wnioskodawcy z uwagi na potencjalną możliwość wydania decyzji o odmowie udostępnienia informacji.

[3]

Identyfikuje również podmiot zobowiązany, do którego kierowany jest wniosek.

[4]

Określa zakres treściowy żądanej informacji.

[5]

Zawiera określenie sposobu udostępnienia informacji oczekiwanego przez wnioskodawcę.

Na formularzach przygotowanych przez urzędy proponowane są zwykle takie sposoby, które są łatwe do zrealizowania dla podmiotu zobowiązanego. Nie wyklucza to jednak żądania udostępnienia w innej, wygodnej dla wnioskodawcy formie.

[6]

Podobną sytuację mamy w zakresie sposobu przekazywania informacji, który mimo sugestii zawartych w formularzu, możemy określić sami.

[7]

Wniosek kończy podpis wnioskodawcy, który też nie jest elementem obowiązkowym, choć w szczególnych sytuacjach omawianych dalej może okazać się potrzebny.

W jaki sposób udziela się informacji

W tej części omawiamy sposoby udzielania informacji publicznej.

Udostępnienie informacji we wnioskowanej formie i w wnioskowany sposób

Udostępnianie informacji publicznej na wniosek obywatela następuje w sposób i w formie zgodnej z wnioskiem. Wyjątkiem są sytuacje, gdy środki techniczne, którymi dysponuje podmiot zobowiązany do udostępnienia, nie umożliwiają udostępnienia informacji w sposób i w formie określonych we wniosku.

Kiedy nie można spełnić wymagań wnioskodawcy w zakresie formy i sposobu przekazania

Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w sposób lub w formie określonych we wniosku, podmiot zobowiązany jest do pisemnego powiadomienia wnioskodawcy w terminie nie dłuższym niż 14 dni od wpłynięcia wniosku o przyczynach braku możliwości udostępnienia informacji w sposób zgodny z wnioskiem.

Wskazuje przy tym, w jaki sposób lub w jakiej formie informacja może być udostępniona niezwłocznie. W takim przypadku, jeżeli w terminie 14 dni od powiadomienia wnioskodawca nie złoży wniosku o udostępnienie informacji w sposób lub w formie wskazanych w powiadomieniu, postępowanie o udostępnienie informacji umarza się.

Kiedy informacja okazuje się być już dostępna publicznie

Wyjątkiem jest też sytuacja, gdy informacja publiczna jest już powszechnie dostępna np. w BIP – wówczas podmiot zobowiązany w odpowiedzi może ograniczyć się do precyzyjnego skazania miejsca udostępnienia.

Kiedy informacja może być udzielona natychmiast

Informacja publiczna, która może być niezwłocznie udostępniona, jest udostępniana w formie ustnej lub pisemnej bez pisemnego wniosku. Ponadto ustawa podaje również, że udostępnianie tego typu informacji może odbywać się także w drodze wyłożenia lub wywieszenia albo przez zainstalowane urządzenia dostępowego, w miejscach ogólnie dostępnych.

Termin udzielenia informacji

W tej części kursu zostanie omówione zagadnienie terminu udzielania informacji publicznej.

Termin udzielenia informacji

Ustawa o dostępie do informacji publicznej określa, że udostępnienie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.

Jeżeli nie da się udzielić żądanej informacji w terminie 14 dni

W praktyce wykonanie obowiązku dostarczenia pożądanej informacji może nie być możliwe ze względu na trudności techniczne, bądź też ze względu na „ilość” koniecznej do sporządzenia dokumentacji.

Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w terminie 14 dni od złożenia wniosku, to podmiot zobowiązany do jej udostępnienia powiadamia w tym terminie o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację. Termin nie może być jednak dłuższy niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku.

Jeżeli podmiot zobowiązany musi ponieść niestandardowe koszty

Istnieją sytuacje, gdy w wyniku udostępnienia informacji publicznej, podmiot zobowiązany musi ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku.

Wtedy podmiot ten może pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom i w terminie 14 dni od złożenia wniosku, powiadomić wnioskodawcę o wysokości opłaty. Udostępnienie informacji zgodnie z wnioskiem następuje po upływie 14 dni od dnia powiadomienia wnioskodawcy.

Wyjątkiem jest dokonanie w tym terminie zmiany wniosku w zakresie sposobu lub formy udostępnienia informacji albo wycofanie wniosku przez wnioskodawcę.

Jeżeli podmiot zobowiązany zwraca się do wnioskodawcy

Ostatnie dwie sytuacje zawierały zwrócenie się przez podmiot zobowiązany do wnioskodawcy, w efekcie czego decyzja co do dalszych losów całego procesu powraca do wnioskodawcy.

Wnioskodawca ma kilka alternatywnych sposobów zachowania:

· Może on na tym etapie wycofać swój wniosek – nie musi tego w jakikolwiek sposób uzasadniać.

· Może złożyć wniosek o zmianę sposobu lub formy udostępnienia żądanej informacji.

· Może nie udzielić żadnej odpowiedzi na otrzymane pismo zobowiązanego podmiotu – w tym wypadku zachodzi domniemanie, iż nie wnosi on zastrzeżeń co do terminu otrzymania informacji, lub zgadza się na zaproponowany sposób czy formę jej udzielenia, ew. akceptuje wysokość naliczonej opłaty.

Kiedy trzeba mieć interes prawny w uzyskaniu informacji

W tej części omawiamy zależność między interesem prawnym, a informacją publiczną.

Interes prawny

Interesem prawnym jest interes osobisty, chroniony przez prawo.

Obowiązki wynikające ze wskazania interesu prawnego

Wskazanie interesu prawnego nakłada na określone organy obowiązek realizacji owego interesu lub usunięcia jego zagrożenia.

Informacja publiczna a interes prawny

W związku z zapisami Ustawy o dostępie do informacji publicznej od osoby wykonującej prawo do informacji publicznej nie wolno żądać wykazania interesu prawnego.

Informacja publiczna a odrębne przepisy

Istnieją jednak sytuacje, w których inne ustawy określają odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi. Dlatego należy podkreślić, że pozyskanie tego typu informacji (choć mogą to być informacje publiczne) nie będzie się zawsze odbywało w trybie i na zasadach Ustawy o dostępie do informacji publicznej, ale w oparciu o odrębne przepisy.

Informacja publiczna w postępowaniu administracyjnym wobec wnioskodawcy

W orzecznictwie sądów administracyjnych utrwalił się pogląd, iż żądanie realizacji określonych wniosków w sprawach indywidualnych nie może zostać uznane za żądanie udzielenia informacji publicznej na podstawie Ustawy o dostępie do informacji publicznej. Strona danego postępowania administracyjnego nie może żądać informacji o sposobie i przebiegu takiego postępowania w ramach wskazanej ustawy. Służą jej bowiem określone uprawnienia wynikające z przepisów m.in. Kodeksu postępowania administracyjnego. W tym zakresie, jako stronie postępowania, przysługuje jej prawo czynnego udziału w każdym stadium postępowania. W takim przypadku strona posiada dostęp do pełnych akt administracyjnych danej sprawy i może sporządzać z nich notatki i odpisy. W określonych przypadkach może zaś żądać uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy. Ograniczenie zaś stronie dostępu do akt sprawy może jedynie wynikać z przesłanek określonych w Kodeksie postępowania administracyjnego (tj. ochrona tajemnicy państwowej lub ochrona ważnego interesu państwowego). Także w tym przypadku strona posiada dostęp do informacji, jednak w powołaniu na Kodeks postępowania administracyjnego, a nie Ustawę o dostępie do informacji publicznej.

Ponowne wykorzystanie informacji publicznej

W tej części omawiamy możliwość ponownego wykorzystania informacji publicznej

Powtórne wykorzystanie informacji publicznej w prawie europejskim

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego (wdrożona w Polsce przez modyfikację odpowiednich ustaw) reguluje sytuacje innego przeznaczenia informacji z organów publicznych niż to, dla którego dokumenty te zostały pierwotnie wyprodukowane. Dodany do Ustawy z dnia 6 września 2001r. o dostępie do informacji publicznej artykuł 2a wprowadza nowe zagadnienie związane z komercyjnym wykorzystywaniem informacji publicznych.

Charakter powtórnego wykorzystania

Zgodnie z Art. 23g Ustawy o dostępie do informacji publicznej ponownie można wykorzystywać informacje publiczne do celów komercyjnych lub niekomercyjnych.

Źródła informacji wykorzystywanych powtórnie

Źródłem ponownego wykorzystania mogą być informacje publiczne:

1) Udostępnione na stronie Biuletynu Informacji Publicznej lub w centralnym repozytorium,

2) Udostępnione w sposób inny niż w Biuletynie Informacji Publicznej,

3) Przekazane na wniosek o ponowne wykorzystywanie informacji publicznej – może mieć to miejsce, w przypadkach, gdy informacja publiczna nie została udostępniona w sposób opisany w punkcie pierwszym.

Bezpłatne udostępnianie do powtórnego wykorzystania

Zasadniczo informacje publiczne są udostępniane w celu ich ponownego wykorzystywania bezpłatnie.

Warunki ponownego wykorzystania informacji publicznej

Podmiot zobowiązany może określić następujące warunki wykorzystania informacji publicznej:

· obowiązek poinformowania o źródle, czasie wytworzenia i pozyskania informacji publicznej,

· obowiązek dalszego udostępniania innym użytkownikom informacji w pierwotnej formie,

· obowiązek informowania o przetworzeniu informacji ponownie wykorzystywanej,

· obowiązek informowania o zakresie odpowiedzialności podmiotu zobowiązanego za przekazywane informacje.

Wniosek o powtórne wykorzystanie informacji publicznej

Wniosek o ponowne wykorzystywanie informacji publicznej w celu ponownego jej wykorzystania składa się na formularzu w formie dokumentu papierowego lub dokumentu elektronicznego (w rozumieniu Ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne), przy czym:

· wniosek rozpatruje się bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 20 dni od dnia otrzymania wniosku,

· w sprawach szczególnie skomplikowanych podmiot zobowiązany może przedłużyć załatwienie sprawy o kolejne 20 dni, po zawiadomieniu wnioskodawcy w terminie 20 dni od dnia otrzymania wniosku,

· w przypadku niespełnienia warunków formalnych wniosku, wzywa się wnioskodawcę do uzupełnienia braków. Należy też pouczyć, że ich nieusunięcie w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania spowoduje pozostawienie wniosku bez rozpoznania.

Opłaty za powtórne wykorzystanie informacji publicznej

Za przygotowanie i udostępnienie informacji publicznej do powtórnego wykorzystania podmiot zobowiązany może pobrać opłatę. Odbywa się to w momencie, gdy przygotowanie informacji w sposób wskazany we wniosku wymaga poniesienia dodatkowych kosztów. Nakładając opłatę uwzględnia się koszty przygotowania i przekazania informacji publicznej w określony sposób i w określonej formie. Uwzględnia się też inne czynniki, jakie będą brane pod uwagę przy nietypowych wnioskach o ponowne wykorzystanie informacji publicznej, w szczególności mogące mieć wpływ na koszt lub czas przygotowania i przekazania informacji. Łączna wysokość opłaty nie może przekroczyć sumy kosztów poniesionych bezpośrednio w celu przygotowania i przekazania informacji publicznej do ponownego wykorzystywania w określony sposób i w określonej formie.

Podsumowanie modułu

W tej części kursu zostały wyjaśnione:

1. Zasady wnioskowania o udostępnienie oraz samego udostępniania informacji publicznej

2. Sposoby udzielania informacji publicznej

3. Zasady przetwarzania informacji publicznej

Ostatnia modyfikacja: wtorek, 8 grudzień 2015, 16:40